.::MUZOL::. - Recenzja: FESTIWAL ŁÓDŹ CZTERECH KULTUR - ''OBCY NADCHODZĄ'' - 30 MAJA

FESTIWAL ŁÓDŹ CZTERECH KULTUR - ''OBCY NADCHODZĄ'' - 30 MAJA - 5 CZERWCA 2016

Festiwal Łódź Czterech Kultur jest corocznym wydarzeniem artystyczno - społecznym, odwołującym się do mitu założycielskiego Łodzi: miasta stworzonego przez Niemców, Polaków, Rosjan i Żydów, będącego najszybciej rozwijającą się metropolią Europy końca XIX wieku. U podstaw sukcesu Łodzi leżała gotowość mieszkańców do asymilacji kolejnych fal imigrantów oraz umiejętność rozwiązywania problemów miasta ponad podziałami narodowymi i religijnymi.

''Tytuł tegorocznej edycji Festiwalu oswaja lęk przed obcością. Nie ma się czego bać, w końcu Łódź u swoich początków zamieszkiwali wyłącznie obcy. Potrzeba współdziałania stworzyła z nich społeczność, której owocem jest to niezwykłe miasto – Łódź. Nie ma się czego bać, we współczesnym świecie, nadejście obcych, jest równie nieuchronne, jak zmiana pogody. Nie da się go zatrzymać nie rezygnując z największych osiągnięć naszej kultury – praw obywatelskich i szacunku dla różnorodności. Cena wyrzeczeń może okazać się wyższa niż koszty asymilacji – totalitaryzm, z którego ledwo udało nam się uwolnić i strach przed „bliskim” sąsiadem. Współczesna Europa znalazła sposób na oswojenie obcych – włącza ich aktywnie w życie swoich wspólnot. Czerpie z dobrych przykładów, powtarza to, co robili mieszkańcy naszego Miasta. U nas otwartości na innych się sprawdziła - powstała nowoczesna, wielokulturowa metropolia. Europie też się uda. Będziemy gościć artystów z różnych stron naszego kontynentu i z Bliskiego Wschodu, czerpiących z bogactw kultur świata. „Inne”, z obiektu lęku, staje się źródłem inspiracji, natchnienia do tworzenia nowych dzieł.''

Zbigniew Brzoza, dyrektor Festiwalu Łódź Czterech Kultur.

Łódź Czterech Kultur to kontynuacja festiwalu, prezentującego wydarzenia z różnych dziedzin sztuki, stworzonego przez Witolda Knychalskiego w 2002 roku. Unikatowa formuła festiwalu polega na połączeniu artystycznego święta Miasta z działaniami o charakterze społecznym i obywatelskim. Jednym z podstawowych celów festiwalu jest upowszechnianie postawy opartej na otwartości na inne narody i ich kultury, rozwijanie umiejętności postrzegania bogactwa ich różnorodności i łączących je podobieństw. Festiwal pragnie uczestniczyć w rewitalizacji zaniedbanego, zabytkowego centrum Miasta. Naszym celem jest działanie w kierunku powstrzymania degradacji społecznej Śródmieścia. Większość koncertów, spektakli i pokazów festiwalu organizujemy w przestrzeni publicznej, na scenach usytuowanych na podwórkach. We wspólnym uczestnictwie w koncertach i spektaklach spotykają się mieszkańcy Śródmieścia, często ze środowisk wykluczonych społecznie, z publicznością z innych rejonów miasta. Głównym terenem tegorocznego festiwalu będą podwórka - przy ulicy Piotrkowskiej i Zgierskiej, świątynie: Kościół Ewangelicko-Augsburski pw. św. Mateusza, Kościół pw. św. Zesłania Ducha Świętego oraz rynek Manufaktury.

Wydarzenia festiwalu

Festiwal odbędzie się pomiędzy 20 maja, a 5 czerwca 2016 r. Pojawią się w nim nowe akcenty, ale przede wszystkim zamierzamy kontynuować dotychczasowe programy, które zdobyły uznanie łodzian. Podobnie jak w latach poprzednich wstęp na wszystkie wydarzenia będzie bezpłatny.

Teatr

W przypadku naszego Festiwalu bohaterem, a zarazem miejscem akcji przedstawień, są łódzkie podwórka. Twórcy przedstawień należących do tego programu opowiadają historię dawnych mieszkańców kamienic, z czasów przedwojennych i obecnych. Dotychczas powstało sześć przedstawień : Teatru Ósmego Dnia, Krzysztofa Garbaczewskiego, Mariusza Grzegorzka, Janusza Opryńskiego, nagrodzonego „Złotą Maską” za przedstawienie - Tomasza Rodowicza i niemieckiej grupy Grotest Maru. Spektakle opowiadały historię podwórek przy Rewolucji 17 i 29, Piotrowskiej 37, Wschodniej 50, Tymienieckiego 3 i Zgierskiej 38. Wszystkie przedstawienia zostały zapisane na nośnikach elektronicznych. Z roku na rok powiększa się żywa, multimedialna mapa tożsamości Łodzi.

Tegoroczne przedstawienia w ramach projektu „Podwórka” przygotują dwaj artyści: Piotr Rogucki i Leszek Mądzik. Rogucki - łodzianin, frontman zespołu Coma, aktor, autor tekstów piosenek i dramaturg zrealizuje spektakl pt. „J.P.Śliwa. Zgierska 38”. Jego tematem będzie emigracja młodych łodzian i ich losy w miejscach osiedlenia. Materiał historyczny do drugiego spektaklu przygotowała Joanna Orzechowska, historyczka i znana przewodniczka łódzka. Spektakl stworzy Leszek Mądzik. W tym roku przypada 70. rocznica jego urodzin i 45-lecie pracy twórczej. To znakomity pretekst, żeby w sposób pełniejszy przedstawić naszej publiczności wybitnego artystę. Jemu zamierzamy poświęcić ostatni dzień festiwalu. Obok premiery spektaklu, przygotowanego przez artystę na nasze zaproszenie - „Piotrkowska 26. Brama”, planujemy zaprezentować (również tego dnia) „Lustro”.

W tym roku powróci, zrealizowany z ogromnym sukcesem rok temu, spektakl „Derby biało–czerwoni” Teatru Chorea. To opowieść o dwóch „plemionach” zamieszkujących Łódź: o ich zmaganiach, frustracjach, etosie, dumie i wspólnocie. Przedstawienie w reżyserii Tomasza Rodowicza przez łódzkich krytyków teatralnych zostało nagrodzone Złotą Maską dla najlepszego spektaklu teatru off.

Program podwórek dopełnią przedstawienia na rynku Manufaktury: niemieckiego teatru ulicznego Pas Par Tout z groteskowym spektaklem dla dzieci „Die Ratten kommen” i francuskiego – absolutnie wspaniałego teatru Underclouds z przedstawieniem Fanambus. Underclouds posługują się językiem cyrku, a ich widowisko przesiąknięte jest duchem kultury orientu - wschodnich baśni i nawoływań muezinów. Łączy w sobie różne tradycje kulturowe. Również na rynku Manufaktury wystąpi ze spektakularnym spektaklem (znany w ubiegłorocznej edycji festiwalu) hiszpański zespół Carros de Foc czyli Rydwany ognia.

foto: Aleksander Wolak

Muzyka

W tym roku z uczestnikami festiwalu spotka się - bez wątpienia gwiazda tegorocznego festiwalu - Dhafer Joussef. Ten, pochodzenia tunezyjskiego, obywatel Austrii, mieszkający na stałe w Paryżu, tworzy muzykę jazzową. Joussef jest głęboko zanurzony w europejskiej kulturze muzycznej, jest jedną z najważniejszych postaci na europejskiej scenie jazzowej. Inspiracje czerpie z tradycji sufizmu i muzyki świata. Gra na arabskiej lutni oud, a jego wokalizy inspirowane są nawoływaniami muezinów.

Artysta wystąpi ze swoim kwartetem i wykona utwory z najnowszej płyty „Birds Requiem”.

Kolejną propozycją tegorocznej edycji jest występ Orkiestry Naxos. To projekt autorstwa Milo Kurtisa, który wspólnie z Konstantym Joriadisem stworzył zespół skupiający wybitnych artystów z Syrii, Jemenu, Grecji, Izraela i Polski, gdzie muzycy osiedlili się na stałe. Już sam skład zespołu wskazuje, że muzyka Naxos to połączenie kultur: Europy, Bałkanów i Bliskiego Wschodu.

To polska odpowiedź na coraz popularniejszy na świecie nurt łączący kultury i gatunki muzyczne. Znajdujemy tu połączenie muzyki greckiej i arabskiej z funky i muzyką klasyczną a także z elementami jazzu i muzyki żydowskiej. Sam Milo Kurtis (z pochodzenia Grek) jest współzałożycielem zespołu Maanam, był członkiem grupy Osjan, Izraela, Voo Voo i innych kultowych polskich zespołów.

foto: Maciej Kłyś
Bohaterem dwóch tegorocznych koncertów będzie Andrzej Bauer, muzyk o łódzkim rodowodzie. Artysta wystąpi z koncertem suit na wiolonczelę solo J.S. Bacha oraz w kwartecie wiolonczelowym (Andrzej Bauer, Magdalena Bojanowicz, Bartosz Koziak, Marcin Zdunik) Program koncertu kwartetu składać się będzie z utworów: Jana Sebastiana Bacha, Roberta Schumanna, Gesualdo da Venosy, Dymitra Szostakowicza i Arvo Pärta.
Koncert solo to, jak mówi artysta: „dzieło, któremu poświęciłem w moim muzycznym życiu najwięcej myśli i emocji. Niezmiennie zdumiewa mnie jego piękno i tajemnica. Zachwyca niedościgła mądrość i odwaga w wykorzystaniu ograniczonego swoją naturą instrumentu”.

Nie w pałacu, ale w gościnnym wnętrzu ewangelickiego kościoła Św. Mateusza wystąpi renomowana polska orkiestra, której nikomu nie trzeba przedstawiać – Sinfonia Viva. Muzycy, pod batutą Tomasza Radziwonowicza, wykonają kompozycje Rachmaninowa, Szostakowicza i Chopina. Solistą będzie brat dyrygenta, wybitny pianista Karol Radziwonowicz. Na „małym rynku” Manufaktury odbędzie się koncert Stanisławy Celińskiej, oparty na piosenkach z płyt „Atramentowa”. Będzie można usłyszeć utwory skomponowane i przygotowane przez uznanych autorów specjalnie dla artystki.

foto: Szymon Michta
Ostatni plener wydarzeń festiwalowych mieści się w sercu miasta, obok zbiegu Piotrkowskiej i Piłsudskiego. To Off Piotrkowska, teren zabudowań pofabrycznych. Tam zaprezentujemy podwórkowe kapele i orkiestry uliczne. Taką właśnie orkiestrą jest Kermesz a l'est, grająca muzykę inspirowaną folklorem żydowskim i bałkańskim. Grają porywająco i głośno. Na ulicznych koncertach gromadzą tłumy. Program uzupełnią występy formacji Ruach – to polsko-żydowski duet (gitara i klarnet), grający tradycyjną muzykę żydowską. Muzycy wystąpią nie tylko na Off, ale także w Manufakturze i Pasażu Róży. Tę samą trasę przejdą Timingeriu, grający muzykę romską, bałkańską i żydowską oraz Vratch - grający mieszankę folkowego fusion, ska i gipsy swingu. Podwórko przy ul. Piotrkowskiej 26 gościć będzie także łódzki kwartet smyczkowy Guerreros, który na finał festiwalu zagra Kwartet smyczkowy C-dur nr 19 KV 465 „Dysonansowy” W.A. Mozarta.

Edukacja

Podczas tegorocznej edycji powtórzymy projekt atelier fotograficznego i, we współpracy z wykładowcami Łódzkiej Szkoły Filmowej, przeprowadzimy warsztaty Akademii Filmowej. Podobnie jak w poprzednich latach dzieci, pod okiem specjalistów, będą pracować twórczo. W tym roku będą opowiadać o swoim środowisku przy pomocy zdjęć filmowych zrobionych aparatami fotograficznymi. „Zapłatą” za pracę będą, podarowane im przez sponsora, telefony i strona internetowa, na której będzie można zobaczyć stworzone przez nich filmy.

Akademia Filmowa to warsztaty dla dzieci z wykluczonych społecznie środowisk łódzkiego śródmieścia, które realizować będą własne materiały filmowe. Ich tematyka oscylować będzie wokół życia rodzinnego, domu, podwórka: na przykład „moja ulica”, „moja rodzina”, „mój dom”. Przed przystąpieniem do filmowania uczestnicy warsztatów wezmą udział w dwudniowej sesji poświęconej sposobom rejestracji oraz tematyce warsztatów. Epizody zebrane przez dzieci odnosić się mają do jasnej strony ich życia. Finalny produkt będzie można oglądać jako Web Documentary na stronie internetowej Festiwalu. Całość poprowadzi autor pomysłu - Sławomir Kalwinek, prodziekan Wydziału Reżyserii Łódzkiej Szkoły Filmowej.

Podsumowując - tegoroczna edycja festiwalu nie ogranicza się do czterech kultur, trudno bowiem współcześnie nie dostrzegać swego rodzaju synkretyzmu, jakiemu ulegają kultura i sztuka. Artyści różnych narodowości inspirują się wzajemnie, czerpią z dorobku kulturowego innych, pozornie dalekich od siebie dokonań innych narodów. Wzajemny szacunek wobec tego co „inne” dziś staje się jednocześnie natchnieniem do tworzenia nowych dzieł, które nie znają granic geograficznych, mentalnych, intelektualnych. O ile jeszcze sto lat temu Łódź mogła być miastem czterech kultur, o tyle dziś jest miastem kultur świata. I tę ideę nasz festiwal chce, poprzez wspólne tworzenie i percepcję sztuki, udokumentować.

Harmonogram Festiwalu
ŁÓDŹ CZTERECH KULTUR 2016
20 maja – 5 czerwca

20.05 (Piątek)
18:00 – Kermesz a l’est, kapela uliczna – Pasaż Róży, Piotrkowska 3
20:00 – Kermesz a l’est, kapela uliczna – Manufaktura, rynek
21:00 – Carros de Foc, przedstawienie plenerowe – Manufaktura, rynek
22:30 – Kermesz a l’est, kapela uliczna – Off Piotrkowska

21.05 (Sobota)
13:20 – Kermesz a l’est, kapela uliczna – Piotrkowska 36
14:00 – Akademia Filmowa Rossmanna : Wernisaż – Piotrkowska 36
17:00 – Kermesz a l’est, kapela uliczna – Manufaktura
20:00 – Kermesz a l’est, kapela uliczna – Off Piotrkowska

22.05 (Niedziela)
16:00 – Kermesz a l’est, kapela uliczna – Pasaż Róży, Piotrkowska 3
17:00 – Kermesz a l’est, kapela uliczna – Manufaktura
20:00 – Kermesz a l’est, kapela uliczna – Off Piotrkowska

30.05 (Poniedziałek)
21:00 – „Derby. Białoczerwoni”, przedstawienie plenerowe – Tymienieckiego 3

01.06 (Środa)
13:00 – Pas Par Tout – Die Ratten Kommen, przedstawienie plenerowe – Manufaktura
14:00 – Finisaż Akademii Filmowej Rossmanna – Piotrkowska 36
15:00 – Pas Par Tout – Die Ratten Kommen, przedstawienie plenerowe – Piotrkowska 36
16:00 – Wernisaż Atelier Fotograficzne – Piotrkowska 102, siedziba Łódzkiego Towarzystwa Fotograficznego
17:00 – Pas Par Tout – Die Ratten Kommen, przedstawienie plenerowe – Piotrkowska 102
21:15 – Piotr Rogucki – J.P.Śliwa, spektakl/koncert – Zgierska 38

02.06 (Czwartek)
19:00 – Andrzej Bauer Solo – koncert (suity na wiolonczelę solo J.S. Bacha) – Kościół pw. Zesłania Ducha Świętego – Piotrkowska 2
20:00 – Stanisława Celińska – Atramentowa, koncert – Manufaktura, mały rynek
21:30 – Underclouds – Funambus, przedstawienie plenerowe – Manufaktura, rynek

03.06 (Piątek)
18:00 – Vratch, kapela uliczna – Pasaż Róży, Piotrkowska 3
18:00 – Timingeriu, kapela uliczna – Manufaktura
18:00 – Ruach, kapela uliczna – Off Piotrkowska
20:00 – Vratch, kapela uliczna – Manufaktura
20:00 – Timingeriu, kapela uliczna – Off Piotrkowska
20:00 – Ruach, kapela uliczna – Pasaż Róży, Piotrkowska 3
21:30 – Underclouds – Funambus, przedstawienie plenerowe – Manufaktura, rynek
22:30 – Naxos, Podróż dookoła mózgu, koncert – Manufaktura, mały rynek
23:30 – Vratch, kapela uliczna – Off Piotrkowska

04.06 (Sobota)
16:00 – Sinfonia Viva, koncert muzyki klasycznej, Karol Radziwonowicz (fortepian) – Kościół Ewangelicko Augsburski, Piotrkowska 283
18:00 – Timingeriu, kapela uliczna – Off Piotrkowska
18:00 – Ruach, kapela uliczna – Off Piotrkowska
19:30 – Dhafer Youssef ,,Birds Requiem”, koncert – Klub Wytwórnia, Łąkowa 28
21:00 – Timingeriu, kapela uliczna – Piotrkowska 26
21:00 – Ruach, kapela uliczna – Piotrkowska 26
21:30 – Leszek Mądzik ,,Piotrkowska 26. Brama”, przedstawienie plenerowe – Piotrkowska 26

05.06 (Niedziela)
16:00 – Finisaż Atelier Fotograficznego – Piotrkowska 102, siedziba Łódzkiego Towarzystwa Fotograficznego
17:00 – Kwartet wiolonczelowy, koncert – Sala Lustrzana Muzeum Miasta Łodzi, Ogrodowa 15
17:00 – Scena Plastyczna KUL ,,Lustro”- reż. Leszek Mądzik, przedstawienie teatralne – Klub Wytwórnia, Łąkowa 28
18:30 – Scena Plastyczna KUL ,,Lustro” - reż. Leszek Mądzik, przedstawienie teatralne – Klub Wytwórnia, Łąkowa 28
21:15 – Leszek Mądzik ,,Piotrkowska 26. Brama”, przedstawienie plenerowe – Piotrkowska 26
22:00 – Kwartet smyczkowy Guerreros, koncert - Piotrkowska 26 - Uroczyste zakończenie Festiwalu